Mehmet Balkış; "Kültür ve Sanat Külfet Görülmekte..."

MEHMET BALKIŞ; "Kültür ve Sanat Külfet Görülmekte..."

Süleyman ÖZEROL

Yıllardır Malatya'da Türk Halk Müziğine emek veren eğitimci sanatçı Mehmet Balkış ile yaptığım görüşmeler sonucu yaşamını, sanatını ve ilgilendiği müzik ile ilgili görüşlerini alarak bu yazıyı hazırladım. Sanatçımızın kurucusu ve başkanı olduğu Malatya Müzisyen Eğitimciler Sanat Derneği (MESD) ile ilgili yazımı (ya da yazılarımı) da daha sonra paylaşacağım.

Mehmet Balkış

1962 yılında Malatya Doğanşehir ilçesinde doğdu. Annesi Hüsne, babası Muhittin’dir. Malatya Hidayet İlkokulu, Atatürk ortaokul, Malatya Turan Emeksiz Lisesi, Üniversite İnönü Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde öğrenim gördü. Askerliğini yedek subay olarak 1985 yılında Şanlıurfa’da tamamladı.

On yıla yakın maliye memurluğundan sonra öğretmenliğe geçti. Beş yılı aşkın Yazıhan Bereketli köyünde sınıf öğretmeni olarak görev yaptı. Anadolu Ticaret Meslek Lisesinde asıl mesleki dalı olan muhasebe ve finansman öğretmenliğine başladı. On beş yıldan bu yana da H. H. Kölük Ticaret Meslek lisesinde görev yapıyor. Güler Hanım ile evli olup, iki kız babasıdır.

Türk Halk Müziği ve Türk Sanat Müziği ile ilgileniyor. Ut, cümbüş, bağlama, sazbüş, ahenk sazlarını çalmasını Malatya’da, on beş, on altı yaşlarından itibaren kendi çabası ile öğrendi. Saz-ses sanatçısı olarak Malatya yöresi ağırlıklı olmak üzere hemen her yörenin türkülerini çalıp söylüyor.

Malatyalı Fahri, Emel Taşcıoğlu, Neşet Ertaş, Belkıs Akkale, Âşık Veysel, Âşık Mahsuni, Muazzez Abacı, Mustafa Sağyaşar, Cengiz Özkan, Mehmet Seske, Gülşen Kutlu, Özlem Özdil, Müslüm Gürses Sevdiği ve dinlediği sanatçılardan bazılarıdır.

Malatya Müzisyen Eğitimciler Sanat Derneği Kurucu üyesi ve Yönetim Kurulu Başkanıdır. Kültür Bakanlığında Mahalli Saz Sanatçısı (cümbüş) olarak kayıtlıdır.

Malatya, Ankara, İstanbul, İzmir gibi illerde sahneye çıktı. Malatya Müzisyen Eğitimciler Sanat Derneğinin (MESD) düzenlemiş olduğu konserler, Polat Türkü Paneli, Malatya-Elazığ Dostluk Gecesi Konseri, Battalgazi, Doğanşehir, Arapgir, Yeşilyurt, Yazıhan ilçe kültür geceleri saz-ses sanatçısı olarak katıldığı etkinliklerden bazılarıdır.

Malatya yerel televizyonlarından TVM, Er TV ve Güneş TV’de sekiz yıl aralıksız “MESD’den Nağmeler” adlı müzik programının hazırlayıcısı, sunucusu ve sanatçısı olarak görev yaptı. TRT Televizyonunun üç farklı tarihte yapmış olduğu belgesel programlarında sanatçı olarak yer aldı. FOX TV’de Malatya Gecesinde kurucusu da olduğu Malatya Eyvan Ekibinin başında Malatyalı sanatçılardan İlhan Kızılay ve Selahattin Alpay’ın da hazır bulunduğu programda sazı ve sesi ile program yaptı. TRT Türkü Radyosu’nda Malatya MESD bürosundan Malatya Türkülerini naklen canlı olarak seslendirdi. Malatya’da bulunan yerel radyolarda programlara katıldı.

TRT sanatçısı Yaşar Özel'in ilimizi ziyaretinde Altın Kayısı Otelinde, TRT sanatçısı derlemeci ve akademisyen Ufuk Erbaş, konserlerinde de Belkıs Akkale ve Selahattin Alpay’a sazları ile eşlik etti.

Çeşitli etkinliklerinden onlarca onurluk ile ödüllendirildi.

Televizyon programlarından, gerek konserlerden, gerekse de dost sohbetlerinden derlenmiş birçok videosu var.

MESD bünyesinde şan ve solfej dersleri ile ut ve cümbüş sazlarının öğretimi kursları veriyor.

Onlarca genci konservatuarlı, sanatçı, öğretici veya öğretmen olarak MESD aracılığıyla kültür ve sanat yaşamına kazandırdı. 

Malatya’da MESD bünyesinde düzenlenen on bir ses yarışmasında seçici kurullarda görev aldı. Bu yarışmaların her birinde ilk dörde girenlere altın, onurluk ve çeşitli hediyeler verildi. İstanbul’da yapılan Arguvan Türkü Yarışmalarında farklı tarihlerde katılan iki öğrencilerimizden Sinan Eren ikincilik, Sultan Güler üçüncülük derecelerini aldı.

Müzik kültürü ile ilgili derleme, araştırma, inceleme çalışmaları yaptı ve çalışmalarını sürdürüyor. Malatyalı sanatçılardan Udi Nevres ve Ufuk Erbaş ile ilgili çalışmaları Malatya’da Kaptaj dergisinde yayınlandı.

Ağabeyi Kazım Balkış, ailede geleneği sürdürenlerden olup bağlama, cümbüş çalıp söylemektedir.

Kültür ve Sanat Son Zamanlarda Külfet Görülmekte...

Düzenledikleri
yarışmalar hakkında şunları belirtiyor.

“MESD olarak Malatyalı sanatçılarımızın adına konserlerin yanı sıra ses yarışmaları da yaptık. Yarışmaların bazılarında birinci bölümde koro ve kendinin de katıldığı konser verdik, ikinci bölümde de daha önceden ön elemeyle belirlediğimiz 12 şer kişilik finalistlerle yarışmayı halk huzurunda gerçekleştirdik. Bazı yarışmaları ise tamamen bağımsız yaptık. Hepsinin de videoları ve yazılı basında çıkan haber kesikleri mevcut olup arşivimizde yer almaktadır. Bu yarışmalar şunlardır:

Malatyalı Fahri Adına Ses Yarışması, Zehra Bilir Adına Ses Yarışması, Selahattin Alpay Adına Ses Yarışması, Belkıs Akkale Adına Ses Yarışması, Ufuk Erbaş Adına Ses Yarışması, Sami Kasap Adına Ses Yarışması, Bedri Karahan Adına Ses Yarışması, Necati ve Hakkı Coşkun Adına Ses Yarışması

Malatya Türküleri Adına Ses Yarışması, MESD onuncu THM ses yarışması, MESD on birinci ses yarışması

Hayatta olup adına yarışma düzenlediğimiz. Belkıs Akkale, Selahattin Alpay ve Ufuk Erbaş kendileri de gelmiş ve jüride yer almışlardır.

Ayrıca tüm yarışmalarda jüride İnönü üniversitesinden en az iki akademisyen bir basın mensubu, bir Malatyalı mahalli sanatçı (Mehmet Balaman, Cemal Öztaş, Mahmut Atabay gibi), bir dernek koro şefi (müzik öğretmeni) veya yöneticisi, milli eğitimden müzik öğretmeni (bazen gönderiyorlar bazen de yazımıza bile cevap alamıyoruz)...

Halk müziğinin günümüzdeki konumu ve geleceği hakkındaki şunları söylüyor.

“Eskiye göre toplumumuzda THM biraz daha itibar görmektedir. Ancak yeterli değildir. Özellikle gençlerimiz değil halk müziği; sanatın hiçbir dalından bihaber yaşamaktadırlar. Bunda onların günahı yok, elbette toplum olarak kültür ve sanatı son zamanlarda külfet görmekteyiz. Okullarda müzik-resim ve beden eğitimi derslerinde çoğunlukla test çözdürülüyor, yani bu dersler angarya görülmekte. Müzik ile ilgili gençler de popüler müzikleri dinleyerek zaman öldürmekteler…

Günümüzde uygar ülkeler aşağı yukarı dört ana başlıkta yarışmaktalar; bunlar, bilim, sanat, ekonomi ve spor. Biz hangi alanda ön plana çıkmışız ki? Cumhuriyetin Kuruluş döneminde her alanda gayret gösterilmiş ancak sonraki yıllarda çeşitli sebeplerle gereken önem verilmemiştir. Son zamanlarda da kültür ve sanat iyice ihmal edilmiştir. Bu da yetmez gibi sanat ve sanatçılar arasında ayırım yapılmış, bir kısım sanatçılar ötekileştirilmiştir. İlimiz Malatya da bu uygulamalardan payına düşeni almıştır.”