Mestan Ali

Mestan Ali

Süleyman ÖZEROL

“Mezirme’ye Keskin’den gelen Başağa’nın Alağa (Ali Ağa), Abidin Ağa ve İpşir Ağa adlı üç oğlu vardır. Bunlardan Alağa ölünce Abidinağa Alağanın Göllerdeki arazisine çift koşar. Bunun üzerine Abidin Ağanın oğlu Hasan Ağa babasının bu davranışına kahırlanır, hatununu da yanına alarak köyü terk eder...”

Şiirdeki güzergâhta geçen yer adları Hekimhan topraklarından Sivas topraklarına geçildiğini göstermektedir. Hafik’in Karabel köyüne gittikleri öne sürülür. Bu olayı öyküleyen şiiri Ballıkaya’da yıllarca muhtarlık yapmış olan Yusuf Ağanın (Yusuf Öztürk) 1966 yılında Almanya’ya giden mektup kasete okuduğunu yakın zamanda öğrenmiş bulunuyoruz.1

Diğer yandan şiirin, Yemenli Abidin’in Eymir nahiye müdürlüğü zamanında sahte dedelerin çoğalması ve dedelik kurumunun yozlaşması üzerine sıkı takibi sonucu bazı dedelerin Mezirme’den göçmesi üzerine yazıldığını öne sürenler de var. Yemenli’nin Osmanlı memuru olduğu düşünülürse bunu savın gerçek payı olsa gerek…

Yaylasından göç eylemiş dedeler

Hayıf beni hay vah beni vah beni 

Üssüz kalmış ağ suğaklı odalar

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Yalan olmuş gerçeklerin dediği

Üssüz kalmış ağaların gediği

Mahşer yeri olmuş Gayren Gediği

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Göçünü yükletmiş gider ılgara

Asla bulamadım derdime çare

Göçün öğü vardı Çanakpuğar’a

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Göçünü yükletmiş gider azıya

İlaç m’olur yazılan da yazıya

Göçün öğü vardı kondu Çırzı’ya

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Yılgınlı’dan geçiriyi göçünü

Eser yeller dağıdıyı saçını

Ecel yol eylemiş bahçan içini

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Çapıtlı’da eğerlemiş atını

Deveye bindirdi Zeynep Hatını

Arz eylemiş gider beylik katını

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Aştı getti Çapıtlının bellerin

Gözüm yaşı yol vermeyi sellerin

Şu meclisinizin güzel hallerin

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Üzerin varılan yollar devrilir

Nasıbımız yaradandan verilir

Goca Çeki nerde galmış görünür

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Püşeka ha deli gönül püşeka

Dertli bulamadım derdim deşesi

Getmiş Mezirme’nin üç gül köşesi

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Mestan Ali bunu böyle söyledi

İnip aşkın deryasını boyladı

Birisi söyledi bini ağladı

Hayıf beni hay vah beni vah beni

Yusuf Öztürk, son dörtlüğün ilk dizesini okuduktan sonra şöyle bir açıklama yapar; “Bunu söyleyen de Mıhayıllı ha!”

Bu cümleden hareketle Ballıkaya, Mihail (Başkavak), İğdir köyleri ve çevresinde araştırdığımız Mestan Ali’nin, Mulla Mustafa ile aynı kişi olduğunu ve Başkavak köyünden Âşık Vahap Alkan’ın babası Ali’nin dedesi olduğunu öne sürenler oldu. 2 Bunun dışında hakkında sağlıklı bir bilgi edinemedik. Elimizde başka şiiri bulunmadığından karşılaştırma yapamıyoruz. Bu nedenle hangi tarihler arasında yaşadığını da belirtemiyoruz. Yusuf Öztürk’ün torunu Elif Öztürk, Kışta Kalanların Öyküsünde yer alan şiirin Mesdan Ali mahlası ile okunduğunu söyler; ki bu kuşkuludur.

Ancak, Eymir’de nahiye müdürlüğü yapan Yemenli’nin 1825-1908 yılları arasında yaşadığını hesaba katarak Mestan Ali’nin bu dönemlerde, Mezirme’de geçen olayı anlatımı nedeniyle de bu çevrede yaşamış olacağını söyleyebiliriz.

---

1 Almanya’dan izine gelen Abdullah ve Süleyman Öztürk kardeşler tarafından makara kasete Ballıkaya’da kaydedilmiştir (1966). Kasetten çözümleme yapılarak yazıldı.1988 yılında Görüş gazetesinde 'Yenilenen köy Ballıkaya' yazı dizimizde yayınlandı.

2 Hüseyin TAKMAZ (Hekimhan, 1937, İlkokul, Emekli; DT: 30 Eylül 2002 Başkavak Köyü), Mulla Mustafa ile aynı kişi olabileceğini; Hüseyin ŞAHİN (Hekimhan,  1942, Çiftçi, DT: 22 Eylül 2003, Ballıkaya Köyü), “Aşık Vahap Alkan’ın babası Ali’nin dedesi olduğu söylenir” der.