Ahmet Mortaş'ta Malatya Sevgisi

Ahmet Mortaş'ta Malatya Sevgisi

Süleyman ÖZEROL/Araştırmacı-Gazeteci 

28 Nisan 1999 günü akşamı arkadaşım Metin Özer telefon ettiğinde Nadir Karakoç ile evdeydik. Babam da göz kontrolü için gelmişti. Metin, “Ankara’dan Ahmet Mortaş geldi, gelebilir misin?” dedi. Konuğum olduğunu ve bir saate kadar orada olacağımı söyledim. Saat 22 sıralarında vardığımda Metin’in eşi, Abisi Yılmaz Özer, Ahmet Mortaş ve eşi evdeydi. Bir süre sohbetten sonra geçen hafta Urfa-Kısas’ta olduğunu, Veli Göncü (Celali), İsmail Kondu (Doksanda On) ve Mehmet Acet (Sefayi) ile görüştüğünü, kaset kayıtları yaptığını, oradan Diyarbakır’a geçerek İhsani ile konuştuğunu, ertesi gün yapacakları söyleşiden vazgeçtiğini anlattı.

Teker kasetli teybi ve mikrofonu eşi ile birlikte hazırladı, birkaç tane Arguvan türküsü söylememi istedi. Beş tane türkü çalıp söyledim. Bir süre ara verdikten sonra mikrofonu ikiledi, karşılıklı konuşmaya başladık. Halk kültürü derleme-araştırmaları çalışmalarım yanında yaşamöykümden de bölümler anlattım. Bir saat kadar süren söyleşimizin ardından, “Türkiye’nin Sesi dinleyicileri için bir türkü ile bağlayalım” diyerek konuşmasına son verdi.
Mortaş, TRT Türkiye’nin Sesi Radyosu program yapımcılarındandı. Her hafta cumartesi günler sabah 06 05’de, öğleden sonra yineleme ile 16 05’de “Kim Ne Demiş?” adlı programda söyleşimizin yayınlanacağını söyledi. Program, yurt dışına yönelik olarak hazırlanıp sunuluyormuş.
Bir süre sonra, Mutsuz mahlasıyla şiirler yazan, birçok ödül sahibi Yılmaz Özer yaşamını, sanatını anlatıp şiirlerinden örnekler verdi ve sazıyla türkülerini okudu. Saat sabahın dördü olmuştu, kalktım. Perşembe günü yanlarına uğradım, Metin Özer ile de program yapmış, dört programlık bu kayıtla toplam 8 program hazırlamış oldu.
Birlikte çarşıya indik, ben çocuklara para gönderirken Metin de bilet aldı. Metin’in evine dönüşte Mortaş ile görüşme yaparak yaşamı ve çalışmaları ile ilgili notlar aldım. Birlikte olduğumuz süre içinde oldukça bilgi alışverişinde bulunduk. Sürekli iletişim içinde olarak karşılıklı görüşmemizi, daha güzel çalışmalar yapabileceğimizi söyledi. Kendi-sinden aldığım bilgiler ışığında Ahmet Mortaş’ı tanıtmak istiyorum.
1947 yılında Çankırı-Çerkeş Sancak köyünde doğmuş, 1969’da Ankara Üniversitesi Eğitim bilimleri Fakültesini bitirip 5 yıl Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde eğitim uzmanı olarak görev yapmış, 1973’de TRT’nin sınavını kazanarak Diyarbakır Radyosunda program yapımcısı olarak görev almış, burada kaldığı 4 yıl içinde Günaydın ve Köy Dağarcığı programlarından 200 kadarına imza atmış... 1979’da TODAİE’ye girmiş, buraya devam ederken TRT’ye dönmüş, halkbilimi ağırlıklı programlar yapmış.
1981 Kasımında TRT’den atılan 101’likler arasında yer almış. Kültür Bakanlığı sinema Dairesine girmiş, bu arada TODAİE’de yüksek lisans tezini (Türkiye’de Devlet-sinema İlişkileri) tamamlamış. 1991’de TRT’ye dönmüş, Yurt dışı yayınlar Daire başkanlığında “Ozanların Dilinden Bağlamanın Telinden Atatürk” (26 program), “Dicle’den Fırat’a Altın Topraklar” (78 bölüm) gibi program dizilerini gerçekleştirmiş, bir süre GAP TV’de, 1995 yılında Dış Yayınlar Dairesinde aynı konularda programlar yapmış. “Dicle’den Fırat’a Altın Topraklar” programında zamanın valisi S. Arıkan Bedük ile M. Ali Cengiz, Mehmet Gülseren, Sabri Kelemeroğlu ve Dr. Abdullah Ertem’den destek gören Mortaş, Malatya’ya 6 programda yer vermiş. Bu bölümlerde Malatya’nın Yukarı Fırat Havzası ve GAP içerisindeki yeri ve etkisini, Gaziantep-Diyarbakır-Elazığ ilişkileri, turizm ve yatırım değerlendirmesi ve kültürel değerlerini işlemiş.
1973’den buyana Malatya’ya en az 50 kez gelmiş, tüm ilçeleri gezmiş. Mortaş’ın Malatya sevgisinde Arapgirli Ferit Kotan, Yeşilyurtlu Ali Çobanoğlu (DPT) ve Cahit Ulu (FRT) etkili olmuşlar. Birçok Malatyalı bilim adamı, araştırmacı, sanatçı, öğretmen vb. tanıdığı olmuş. Beydağı, Kapılık ve Nuri Nebioğlu unutamadıklarından. Takas’ın alabalığına, Malatya’nın içme suyuna, Arguvan türkülerine de hayran...
“Fırat’ın Çingenelerini hep merak ederim” diyen Mortaş, Göçerlerin ilgi alanını oluşturduğunu ve 1973’den buyana Beritan Aşireti ile ilgili çalışmalarının olduğunu söyledi. Malatya’daki Drijan Aşireti ile ilgili olarak da 1988’den buyana üzerinde çalıştığı 6 bölümlük bir televizyon dizisi senaryosu hazırlamış. Bu senaryoda Drijanlıların 1932-1969 yılları arasındaki zaman diliminde yaşamlarını, Malatya Ovası ve yama Dağları-Arguvan ile özdeşleştirerek işlemiş. Bir de trajik aşk öyküsü var; Yıldız Gelin...
Çalışmalarının 5-6 kitap oluşturacak kadar yoğunlaştığını, şiirlerinin bir kısmının halk ozanları ile ilgili dergilerde yer aldığını, 25 yıldır Kültür Bakanlığında kayıtlı 478 halk ozanından 300 kadarı ile iletişim kurduğunu ve ilgilendiğini belirten Mortaş, Emlek Halk Ozanları Derneği’nin üç aylım yayın organı Emlek Deryası adlı dergide yazılarının yayınlandığını ekledi.
Morsultan mahlası (Ali Kızıltuğ tarafından verilmiş) ile şiirler yazan Mortaş’ın bir dörtlüğü ile yazımızı noktalayalım:

Demokrasi olacaksa yurdumda
Düzen değil düzülen değişmeli
Sevgisizlik kalacaksa ardında

Üzen değil üzülen değişmeli 1

1 Bu yazı özet olarak, 11 Mayıs 1999 tarihli Malatya Yorum gazetesinde “Ahmet Mortaş’ta Malatya Sevgisi” başlığı altında yayınlanmıştır.